De belasting van het gezin

Wanneer ouders geconfronteerd worden met een kind dat zich onbegrijpelijk begint te gedragen dan levert dat veel spanning op. Als het gaat om een zich ontwikkelende schizofrenie, dan weet men meestal het eerste jaar (en soms zelfs de eerste jaren) niet wat er aan de hand is. Men denkt aan drugsgebruik, aan 'verkeerde vrienden', aan een mogelijk te zware belasting door studie of werk. Soms denkt men ook aan onwil of opstandigheid van het kind.

 

Als een kind rond de 18 is begint men er zich geleidelijk aan op in te stellen, dat de zorg voor het kind minder gaat worden. De kinderen verlaten het huis, de ouders gaan verder met hun eigen leven. Een kind met schizofrenie, betekent een dramatische wending in het leven van de ouders. Of het kind nu thuis woont of elders, veel van de problemen, zorg (en zorgen) en verantwoordelijkheid komen toch weer bij de ouders te liggen. Zij moeten iets met hun kind. Daarin vinden ze, helaas nog altijd, maar weinig gehoor en ondersteuning bij de hulpverlening.

 

Bij de ouders en de partners van een gezinslid met schizofrenie valt dikwijls een toename van psychische klachten waar te nemen. Men krijgt zelf last van spanningen en depressieve gevoelens. Men is bezorgd, overbezorgd, voelt zich machteloos en zit met schuldgevoelens. Als de consequenties van de schizofrenie voor de toekomst van het kind duidelijk worden, raakt men ook zelf het perspectief op de toekomst kwijt. Als je kind weinig toekomst heeft, wat betekent dan de toekomst nog voor jou.

 

Ouders (en partners) raken dikwijls zelf sociaal geïsoleerd. De omgeving heeft nog altijd weinig begrip voor mensen met een psychiatrische stoornis. Het bezoek blijft weg. Men weet er niet mee om te gaan. Dikwijls verdwijnt de gehele oorspronkelijke sociale omgeving. Ouders zelf kunnen zich ook gaan isoleren, omdat ze er alleen nog maar voor hun kind willen zijn. De hulpverlening biedt soms wel praktische oplossingen voor het schizofrene gezinslid, maar ook daar is maar weinig aandacht voor de emotionele problemen van de rest van het gezin.

 

Het moeilijke gedrag van een adolescent met een zich ontwikkelende schizofrenie, leidt tot reacties binnen het gezin die het ontstaan van een 'hoog Expressed Emotion' gehalte begrijpelijk maken. Met name de zogenaamde 'kritische periode', dat is de tijd net voor het uitbreken van de eerste psychose, de tijd dat het gezinslid psychotisch is maar nog niet in behandeling en de eerste fase van de behandeling, vormt voor de omgeving een ernstige belasting. Men is ongerust, bezorgd maar kan ook boos worden op het kind omdat men niet weet wat er aan de hand is. Als een kind thuiskomt na een eerste opname, leeft nog al eens de verwachting dat hij of zij nu weer 'beter' is. Als het kind dan tot weinig of niets meer komt, is dat een grote teleurstelling. Het is niet altijd duidelijk te zien of het kind niet meer kan of niet meer wil.

 

Een natuurlijke reactie op het onbegrijpelijke gedrag van anderen dat ons stoort is kritiek geven. 'Zou je niet eens wat meer naar buiten gaan'. 'De hele dag voor de t.v. zitten en sigaretten roken, daar wordt niemand beter van' Een andere natuurlijke reactie op iemand die een ernstige instorting achter de rug heeft is overbezorgdheid: we willen het niet meer zo ver laten komen. We blijven thuis voor ons kind. We nemen een aantal taken en verantwoordelijkheden van ons kind over. Daarmee is het ontstaan van een hoog gehalte aan Expressed Emotion als een natuurlijke reactie op het ontstaan van schizofrenie bij het kind beschreven. We moeten naar Expressed Emotion niet kijken als naar vervelende eigenschappen van lastige of overbezorgde ouders. Het zijn normale reacties die ontstaan vanuit de grote belasting die een kind met schizofrenie in veel van de gevallen voor het gezinsleven betekent.