Samenhang Expressed Emotion en de gezinsbelasting

Naar dit onderwerp, dat vermoedelijk de kern van de zaak vormt, is nog maar weinig onderzoek gedaan. De weinige onderzoeken naar dit onderwerp, hebben wel een aantal interessante gezichtspunten opgeleverd. Er bestaat een samenhang tussen een hoog Expressed Emotion gehalte binnen het gezin en de mate van de gezinsbelasting. Nu zitten er aan de mate waarin een gezin belast wordt altijd twee aspecten. We kunnen spreken van een objectieve belasting en een subjectieve belasting. Het mag duidelijk zijn dat een gezinslid met schizofrenie altijd een aanleiding vormt tot een objectieve belasting van het gezinsleven. Deze belasting neemt toe naarmate het gedrag van dit gezinslid moeilijker wordt en naarmate het gezinslid slechter functioneert in het dagdagelijkse leven. Ook bijkomende problemen, denk bijvoorbeeld maar eens aan drugsgebruik, kunnen de belasting ernstig doen toenemen. Verder kan het veel uitmaken of je als ouder er alleen voor staat in de zorg voor het kind met schizofrenie of dat je veel steun van een partner krijgt.
 
Daarnaast kent belasting ook een persoonlijke of een subjectieve kant. Dat is in feite waar het omgaat, want de belasting voor een mens is altijd de belasting die hij of zij zelf ervaart. Dat kunnen we terugvinden in allerlei situaties van het leven. Het blijkt dan ook dat een kritische of een overbezorgde houding van de gezinsleden, met name een sterke samenhang vertoont met de persoonlijk ervaren belasting van een kind met schizofrenie. En deze persoonlijke of subjectieve belasting hangt weer in een sterke mate af van de wijze waarop we ons in staat voelen de problemen het hoofd te bieden. Ook dat is weer een natuurlijk gegeven dat we terugvinden in allerlei praktijksituaties. Als ik problemen heb op mijn werk, is het belastende aan deze problemen op de eerste plaats niet deze problemen zelf maar de wijze waarop ik met deze problemen om kan gaan. Wanneer er een oplossing voor de problemen bestaat of wanneer ik zie dat er geen oplossing voor deze problemen is, maar dat ik er wel op een andere manier mee om kan gaan, dan wordt de belasting die ik ervaar minder.
 

Gezinnen waarbinnen het Expressed Emotion gehalte minder is, ervaren ook een belasting in het leven met een gezinslid met schizofrenie, maar zij hebben voor zichzelf een manier gevonden om daar me om te gaan. Dikwijls is dat natuurlijk een zeer moeizaam proces, de ontwikkeling van een houding waar jaren overheen gaan. Belangrijke aandachtspunten op dit gebied zijn onder meer de volgende:

  1. De wijze waarop we kijken naar de lastige symptomen en het storend gedrag, welke veroorzaakt worden door de ziekte schizofrenie
  2. De wijze waarop we ons kunnen inleven en onze houding kunnen bepalen ten opzichte van het schizofrene gezinslid.
  3. Als er problemen zijn, de mate waarin het mogelijk is voor deze problemen een oplossing te vinden.

Dit zijn een aantal punten, waarop we in het volgende gedeelte nog terugkomen. Laat steeds duidelijk zijn dat voor dit alles geldt dat het makkelijker gezegd is dan gedaan. Het heeft geen enkele zin je als ouder op te zadelen met een gevoel dat je het niet goed doet. Iets goed of verkeerd doen, bestaat in dit geval niet. Je bent als ouder of als partner opgezadeld met een levensgroot probleem: namelijk met een kind of een partner of een broer dan wel een zus, die aan schizofrenie lijdt. Voor dit probleem bestaat nog geen enkele echte oplossing. We hebben er nog geen echt antwoord op. De samenleving moet verstek laten gaan, de familie blijft met het probleem zitten. Zolang je niet met dergelijke problemen geconfronteerd wordt, is er geen reden je kritisch of overbezorgd op te stellen. Ieder mens die van nabij met deze problemen te maken heeft, weet echter hoe lastig het is daar mee om te gaan. De vraag hoe 'om te gaan' met een gezinslid met schizofrenie is niets voor niets altijd weer de vraag die vanuit de nabije omgeving dringend en als eerste klinkt.