Daadwerkelijke en geanticipeerde discriminatie

Daadwerkelijke en geanticipeerde discriminatie

Belangrijker dan de objectieve beperkingen, zijn vermoedelijk de verwachtingen die wij hebben over mensen met een ernstige psychiatrische stoornis én de verwachtingen die deze mensen zelf hebben. Kort gezegd: als we een groep op een bepaalde manier behandelen, dan gaat deze ze zich ook daarna gedragen. In de psychiatrie is het lang niet altijd duidelijk wat nu de symptomen van een ziekte zijn en wat als ‘sociologisch’ gedrag in reactie op de omgeving is ontstaan. In de eerste helft van de 20e eeuw zaten de psychiatrische ziekenhuizen overvol en de algemene mening was dat mensen met een ernstige psychiatrische stoornis niet buiten het ziekenhuis kunnen functioneren. In de medisch-psychiatrische litteratuur werden zeer typische beelden van schizofrenie beschreven - zo sprak men van schizofrenie van het katatone type, waarbij mensen lange tijd in onbeweeglijke poses konden staan en niet spraken. Dit is een beeld wat we nu nog heel zelden – feitelijk nooit meer zien. Het gedrag had dus niets met de ziekte te maken, maar met de plaats waar deze mensen zich bevonden en hoe ze behandeld werden. Het gedrag van mensen in de psychiatrische ziekenhuizen is veel vreemder dan daarbuiten.

Wanneer mensen die lijden aan schizofrenie starten met werk en het lukt niet – wordt dit gemakkelijk aan de ziekte toegeschreven. Niet willen werken of weer snel stoppen met werken, zou met negatieve symptomen te maken hebben, die zich ondermeer kenmerken door een gebrek aan motivatie. Het feit dat ze niet zomaar eender welk werk willen doen of alleen voor veel geld willen werken, wordt toegeschreven aan gebrek aan ziekte inzicht of aan grootheidswanen. Het gaat hier echter om een verschijnsel dat gewoon is bij mensen die leven in relatieve armoede en weinig kans hebben op werk.  
In een wereldwijd onderzoek  naar de vooroordelen ten opzichte van mensen met schizofrenie kwam naar voren, dat 47 % van de cliënten negatieve discriminatie ondervond bij het maken van vriendschap, 29% bij het zoeken naar of het behoud van werk en 27% bij het aangaan van intieme relaties. Aan de andere kant kwam naar voren dat er nog vaker sprake was van ‘geanticipeerde discriminatie’ bij de mensen met schizofrenie zelf (waarom proberen, het lukt toch niet). 64% verwacht gediscrimineerd te worden bij het zoeken naar werk, training of scholing. 55% verwacht op negatieve oordelen te stuiten bij het zoeken van een relatie. 72% vindt het nodig zijn diagnose verborgen te houden.